در دو سال گذشته، اقتصاددانان نظرات متفاوتی را درباره وضعیت تورم و همچنین تغییرات قیمتها ارائه دادهاند. از آنجایی که در حال حاضر، تورم در آمریکا و دیگر نقاط دنیا از انتظارات بانکهای مرکزی فراتر رفتهاست، تحلیلگران مؤلفههای مختلف هزینه زندگی از جمله قیمت کالاها، خدمات، انرژی و اجارهبها را به عنوان معیار تحلیلهای خود در نظر گرفتهاند. یکی از این شاخصها، شاخص بیگمک میباشد. شاخص بیگمک یکی از روشهای معمول برای توضیح برابری قدرت خرید در کشورهای مختلف است، چرا که ساندویچهای شرکت مک دونالد در حدود ۱۲۰ کشور تولید میشوند. این شاخص در سال ۱۹۸۶ میلادی توسط اکونومیست برای اندازهگیری نرخ برابری ارزها معرفی شد. در این شاخص با عطف به اینکه قیمت یک ساندویچ در هر کشور چقدر است و افراد برای خرید جنس مشابه چقدر میپردازند نرخ برابری را میتوان سنجید. برگر مک دونالد ترکیبی از اجارهبها،هزینهی برق، نیروی کار و همچنین گوشت گاو، نان و پنیر است. بنابراین قیمت آن نشاندهنده گستره فشارهای تورمی است و از آنجایی که ترکیبات این برگر در هر جای دنیا اساساً یکسان است، قیمت آن نیز میتواند نشان دهد که چگونه تورم هزینههای مصرف در کشورهای مختلف را تغییر داده است.
به عنوان مثال در امریکا، قیمت بیگمک نسبت به دو سال گذشته با رشد 6 درصدی به 5.36 دلار رسیدهاست (البته این رقم در شهر های بزرگ بالاتر است). بر اساس نظریه برابری قدرت خرید (ppp)، در صورت بالا رفتن قیمتها در یک کشور، ارزش پولی آن کشور با افت مواجه خواهد شد. این موضوع باعث کاهش نرخ افزایش قیمتها در آن کشور نسبت به نقاط دیگر در دنیا خواهد شد.
اما با این حال، ارزش شاخص دلار نه تنها افت نکرده، بلکه در طی دو سال گذشته نسبت به ارزهای اصلی جهان افزایش نیز داشته است. میانگین وزنی تجاری (TWI) منتشر شده توسط فدرال رزرو بیانگر رشد 9 درصدی این شاخص از دسامبر سال 2020 تا دسامبر 2022 میباشد. یکی از دلایل این امر میتواند تاثیر تورم بالا در دیگر شرکای تجاری امریکا در جهان باشد؛ زیرا فشار افزایش قیمتها در نقاطی از دنیا همچنان بسیار بدتر از امریکا میباشد. طی دو سال اخیر، شاخص بیگمک در اروپا در حدود 14 درصد و در بریتانیا در حدود 15 درصد افزایش داشتهاست. اما با این حال ارزش دلار همچنان نسبت به این اختلاف تورم رشد بیشتری داشته است.
ترکیب این افزایش قیمتها با رشد ارزش دلار، افزایش بیشتر قیمتها در امریکا را نسبت به سایر نقاط دنیا، بیشتر در معرض تهدید قرار میدهد. به طور مثال، در دو سال گذشته قیمت بیگمک در ژاپن 26 درصد از امریکا ارزانتر بود. این بدین معنا بود که ارزش ین نسبت به ارزش ذاتی آن به دلار پایینتر بوده و باید افزایش بیشتری مییافت. اما اکنون خلاف این اتفاق رخ داده است و قیمت بیگمک در ژاپن 40 درصد ارزانتر از امریکاست.
همانطور که مشاهده شد، در دو سال گذشته وقایع مطابق با تئوری PPP پیش نرفت. به طور مثال اگرچه ارزش پسو آرژانتین در برابر دلار امریکا ریزش داشت، اما افزایش قیمتها در این کشور با رشد بیشتری نسبت به امریکا مواجه شد. همچنین در کشور برزیل نیز شاهد چنین رویدادی بودیم. قیمت بیگمک اکنون در آرژانتین 5.31 دلار و در برزیل 4.44 دلار می باشد. نشریه اکونومیست از سال 1986 که شاخص بیگمک را معرفی نمود، در حال مقایسه این شاخص در کشورهای گوناگون میباشد. چرا که تعدیل قیمت بیگ مک در کشورهای مختلف به دلار، همواره بیانگر تفاوتهای آشکار در قیمت این برگر در کشورهای مختلف میباشد.
یکی از معیارهای سنجش ارزش ذاتی یک ارز، نرخ مبادلهای است که اینگونه شکافها را از بین ببرد. اما نرخ ارز تنها چیزی نیست که باعث تعدیل قیمتهای این شاخص میگردد بلکه قیمتها میتوانند به دلایل دیگری نیز در یک کشور سریعتر از کشور دیگر افزایش یابند. در دورههای طولانی مدتی که سطح تورم پایین است، این اختلاف چندان به چشم نمیآید اما طی دو سال گذشته، قیمتها در بسیاری از کشورها با شتاب بالایی در حال حرکت بوده و این دورههای تورمی کمک چندانی به نزدیکتر کردن قیمتهای همبرگر به نرخ برابری ذاتی ارزها نکرده است.