ریسک بالا رفتن قیمت نفت در سال ۲۰۲۳ بیشتر از ریسک پایین آمدن است
با توجه به شرایط اقتصادی و سیاسی جهان به نظر می‌رسد در سال جاری میلادی ریسک افزایش قیمت نفت به مراتب بیشتر از ریسک کاهش آن است. دو سال گذشته برای نفت مملو از فراز و فرودهای بی‌شمار بود. رشد قیمت قراردادهای آتی نفت برنت از بشکه‌ای ۶۴ دلار به نزدیک ۱۲۰ دلار و سپس کاهش آن به ۸۷ دلار، فعالین بازار را با مشکلات بی‌شماری مواجه کرد. حال با تمام تفاسیر فوق به نظر می‌رسد این طلای سیاه در سال آتی توانایی بازیابی و رشد قیمت را داشته باشد. پیشبینی می‌شود هر بشکه نفت برنت و وست‌تگزاس در سال ۲۰۲۳ به صورت میانگین با قیمت ۸۸ و ۸۵ دلار معامله گردد.
علل متعددی را می‌توان برای افزایش قیمت نفت ذکر نمود اما به نظر می‌رسد، چهار فاکتور ذیل بیشترین نقش را در ریسک افزایش قیمت داشته‌باشند:
- 1- ادامه‌ی کاهش خروجی نفت روسیه به میزان ۹۰۰ هزار بشکه در روز نسبت به سال قبل. (۷۰۰هزار بشکه در روز کاهش صادرات و ۲۰۰هزار بشکه در روز کاهش تقاضا)
- ۲- تغییر سیاست‌های صادراتی دولت چین در قبال محصولات مشتقه‌ی نفتی به دلیل افزایش تقاضای جهانی.
- ۳- عدم اطمینان از بازگشت ظرفیت تولید نفت ایران به دلیل متوقف شدن مذاکرات احیای برجام.
- ۴- عدم رشد چشمگیر در زنجیره‌ی تامین و عرضه‌ی نفت ایالات متحده ی امریکا.
هرچند تمامی دلایل فوق تاثیر شگرفی بر قیمت نفت خواهند داشت و ممکن است باعث افزایش قیمت شود اما عدم قطعیت و ریسک کاهش قیمت (با احتمال کمتر) همچنان پا برجاست. به خاطر داریم در آبان سال ۱۴۰۱ اوپک پلاس با انتشار بیانیه‌ای تولید نفت خود را به میزان ۲ میلیون بشکه در روز کاهش داد. انتظار می‌رود در نیمه‌ی دوم سال ۲۰۲۳ این ظرفیت توسط کشورهای حوزه‌ی خاورمیانه و اوپک پلاس بازیابی شود. این شوک عرضه قطع به یقین در نیمه‌ی دوم سال باعث تغییر قیمت به سمت پایین خواهد گردید و قیمت در این محدوده باید توسط قطب‌های اصلی تولید حمایت شود. البته در این رابطه کاهش 1.2 میلیون بشکه‌ای ذخایر نفت جهانی نیز باید لحاظ گردد. همپوشانی این مورد با بازگشت ظرفیت تولید اوپک پلاس می‌تواند منجر به کاهش شوک عرضه در میان مدت گردد.
همانطور که پیش‌تر ذکر شد، زنجیره‌ی تامین نفت ایالات متحده، رشد چشم‌گیری در سال گذشته نداشته است. رشد این رقم در سال ۲۰۲۲ میلادی برابر با ۶۰۰ هزار بشکه در روز ثبت گردید و انتظار می‌رود این رشد در سال ۲۰۲۳ برابر با ۱.۱ میلیون بشکه در روز باشد. برای تحلیل بهتر این امر از سه مورد ذیل نباید غافل گردید:
- ۱- .SPR در سال 2022 به صورت غیر مستقیم از صادرات نفت خام حمایت کرد.
- ۲- استفاده‌ی پالایشگاه‌ها از ذخایر استراتژیک نفت سبب می‌گردد نفت تازه استخراج شده‌ی بیشتری برای صادرات موجود باشد.
- ۳- تخمین زده می‌شود صادرات نفت امریکا به جهت احیای سطح ذخایر استراتژیک نفت به ۳.۵ تا ۴ میلیون بشکه در روز کاهش پیدا کند.
بازیابی توان پالایش و احداث پالایشگاه‌های جدید در چین تقاضای جهانی را افزایش می‌دهد
در سمت تقاضای نفت در جهان، با توجه به پالایشگاه‌های جدیدالتاسیس در چین طی سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ میلادی و افزایش ۳.۵ میلیون بشکه‌ای در توان پالایش این کشور، انتظار می‌رود تقاضای موثر خوبی بر بازار نفت وارد شود. در سال 2022 (بیشتر در سه ماه چهارم) ۱.۹ میلیون ظرفیت پالایشی جدید به شبکه‌ی پالایش نفت خام جهان(بدون احتساب چین) افزوده شد. بخش عمده‌ی این ظرفیت جدید را کشورهای خاورمیانه و افریقایی(با افزایش ظرفیت ۱.۲ میلیون بشکه در روز) تشکیل می‌دهند. تصور می‌شود این روند رو به رشد با خروج کشورها از رکود پساکرونا شدت گیرد و نرخ رشد افزایش تقاضا را در سطح پالایش جهانی شاهد باشیم.
رکود در ۶۰ بازار در حال توسعه‌ی جهان و کشورهای ناحیه‌ی یورو، سطح تقاضای نفت را به میزان قابل توجهی پایین آورده است. طبق برآورد تحلیلگران صنعت نفت، پیشبینی می‌شود با خروج از این رکود جهانی در سال جاری میلادی تقاضای نفت در جهان به میزان ۱.۷ میلیون بشکه در روز افزایش پیدا کند. ۶۰ درصد این رشد تقاضا مربوط به بازار چین و با افزایش ظرفیت واحدهای پتروپالایشی و نیاز مضاعف به ۱ میلیون بشکه نفت ، ۹۰۰ هزار بشکه سوخت جت، ۳۰۰ هزار بشکه میعانات نفتی و 200 هزار بشکه نفتا در روز خواهد بود که این نیاز را می‌توان به عنوان محرک اصلی تقاضا برشمرد.
با بالا رفتن منازعات روسیه-اوکراین و وضع تحریم‌های بین‌المللی علیه کشور روسیه به عنوان بزرگترین صادرکننده‌ی گاز در جهان، شاهد افزایش قیمت این ماده و سختی حصول آن بودیم. این دلیل باعث شد بسیاری از صنایع، خوراک خود را از گاز به محصولات مشتقه‌ی نفتی تغییر دهند. طبق نظر کارشناسان این حوزه برآورد می‌شود تقاضا به میزان ۷۰۰ هزار بشکه در روز به این دلیل افزایش داشته باشد. این افزایش در سه ماهه‌ی اول سال ۲۰۲۳ به وضوح مشهود خواهد بود.
از سمت دیگر با توجه به این موضوع که چین در چند ماه اخیر رکورد صادرات محصولات نفتی خود را شکسته‌است، به نظر می‌رسد با وضع مقررات جدید صادراتی در این حوزه و افزایش نیاز داخلی به محصولات پالایشی در نیمه‌ی دوم سال ۲۰۲۳ شاهد کاهش صادرات محصولات پتروشیمی از چین باشیم.